ภาวะเสี่ยงโรคสมองเสื่อม (Mild Cognitive Impairment)
การรู้คิดบกพร่องเล็กน้อย (MCI) เป็นภาวะของสมองที่อยู่กึ่งกลางระหว่างภาวะสมองที่มีการรู้คิดปกติกับภาวะสมองเสื่อม พบบ่อยในผู้สูงอายุ
Click เพื่ออ่านต่อ
โรคอัลไซเมอร์เป็นที่รู้จักในฐานะโรคที่ทำให้ผู้ป่วยสูญเสียความทรงจำ แต่ที่หลายคนอาจไม่เข้าใจคือการสูญเสียความทรงจำเป็นเพียงจุดเริ่มต้นเท่านั้น ขณะที่ภาวะซึมเศร้า ความวิตกกังวลและกระสับกระส่าย และปัญหาด้านการนอนหลับจัดเป็นปัญหาใหญ่ที่ผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ต้องเผชิญ การทำความเข้าใจและรักษาอาการดังกล่าวอาจช่วยปรับปรุงคุณภาพชีวิตของทั้งผู้ดูแลและผู้ป่วย รวมทั้งอาจช่วยบรรเทาอาการบางอย่างได้ในระดับหนึ่งแม้จะเป็นช่วงสั้นๆ ก็ตาม
อาการที่ไม่เกี่ยวข้องกับความจำและการรักษา
ผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ร้อยละ 40 ถึง 50 มักมีอาการซึมเศร้า เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงในสมองหรือเกิดจากความตกใจจากการวินิจฉัยในช่วงเริ่มต้น อาการซึมเศร้าที่เกิดขึ้นในผู้ป่วยหรือที่เรียกว่ากลุ่มอาการทางอารมณ์ของโรคอัลไซเมอร์ ประกอบด้วยอาการซึมเศร้า เฉื่อยชา หงุดหงิดง่าย และนอนไม่หลับ อย่างไรก็ตามผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์มีแนวโน้มที่จะรู้สึกผิดหรือมีความเสี่ยงที่จะฆ่าตัวตายน้อยกว่าผู้ป่วยโรคซึมเศร้าทั่วไป ในส่วนของการรักษาพบว่า การรักษาภาวะซึมเศร้าจะทำให้คุณภาพชีวิตและความจำของผู้ป่วยดีขึ้น ซึ่งโดยทั่วไปแล้วการรักษาภาวะซึมเศร้าจะเกี่ยวข้องกับการใช้ยาในกลุ่ม selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) ที่อาจช่วยบรรเทาความวิตกกังวลและความหงุดหงิดได้ด้วย
อาการวิตกกังวลและกระสับกระส่ายอาจแสดงออกมาในรูปแบบของการเคลื่อนไหวที่มากเกินไป ความก้าวร้าว หงุดหงิดง่ายและสูญเสียการยับยั้งชั่งใจ ความวิตกกังวลและกระสับกระส่ายจะปรากฏชัดเจนขึ้นในระยะเริ่มแรกของโรคเมื่อผู้ป่วยเริ่มตระหนักถึงการสูญเสียและรับรู้ถึงความร้ายแรงของโรค จากนั้นผู้ป่วยอาจรู้สึกวิตกกังวลกลัวจะถูกทิ้งไว้ตามลำพังหรือถูกละทิ้ง นอกจากนี้กิจวัตรประจำวันที่เปลี่ยนแปลงก็อาจกระตุ้นให้เกิดความวิตกกังวลและกระสับกระส่ายได้เช่นกัน การรักษาความวิตกกังวลและกระสับกระส่ายที่พบบ่อยที่สุดคือการใช้ยาต้านโรคจิตในปริมาณต่ำ เช่น Risperidone และ Olanzapine อย่างไรก็ตามยาดังกล่าวอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง หัวใจวาย และการเสียชีวิตในผู้สูงอายุ ขณะเดียวกันยาต้านความวิตกกังวล เช่น Diazepam อาจทำให้ผู้สูงอายุเวียนศีรษะและหกล้มได้ การทดลองทางคลินิกที่ Johns Hopkins University เพื่อประเมินการใช้ยาต้านอาการซึมเศร้า Citalopram ในผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์และโรควิตกกังวลพบว่า ยาดังกล่าวปลอดภัยกว่าและมีประสิทธิภาพอย่างน้อยเท่ากับยาต้านโรคจิตที่ใช้ในปัจจุบัน
การวิจัยพบว่า ผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์มักจะตื่นนานกว่าปกติ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการนอนหลับอาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของโรคนี้ นอกจากนี้ยังพบว่า สมองของผู้สูงอายุที่มีลักษณะการนอนที่ไม่ดีมีแนวโน้มที่จะมีการสะสมของ amyloid plaque deposits ซึ่งเป็นโปรตีนสะสมผิดปกติที่เป็นลักษณะเด่นของโรคอัลไซเมอร์ การรักษาอาการนอนไม่หลับที่สำคัญที่สุดไม่ใช่การใช้ยานอนหลับ แต่คือการทำกิจกรรมต่างๆ เช่น หากผู้ป่วยตื่นตอนกลางคืนและนอนหลับในตอนกลางวัน ผู้ดูแลควรให้ผู้ป่วยทำกิจกรรมต่างๆ เช่น การเดิน หรือกิจกรรมใดๆ ก็ตามที่จะทำให้ผู้ป่วยเคลื่อนไหวมากขึ้นในตอนกลางวันเพื่อให้ผู้ป่วยหลับสบายในตอนกลางคืน
ชนารักษ์ เนอร์สซิ่งโฮม ราชบุรี
โทร 032-240339, 095-487-2839, 096-649-6695
อ่านบทความ แนวทางสำหรับผู้ดูแลเมื่อเริ่มรู้สึก "ไม่ไหว" : https://www.chanaruk-nursinghome.com/th/health-news/caregiver-burnout/
ข้อมูลอ้างอิง : Beyond Memory Loss: How to Handle the Other Symptoms of Alzheimer's, Johns Hopkins Medicine
Image by Freepik