ผู้ป่วยติดเตียง คือ กลุ่มผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ เนื่องจากร่างกายไม่สามารถเคลื่อนไหวหรือสามารถเคลื่อนไหวได้เพียงเล็กน้อย จนก่อให้เกิดความไม่สะดวกในการใช้ชีวิตด้วยตนเอง ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่ของกลุ่มผู้ป่วยติดเตียงมาจากโรคต่าง ๆ เช่น โรคหลอดเลือดในสมอง โรคหัวใจ โรคเบาหวาน รวมถึงกลุ่มผู้ป่วยที่ประสบอุบัติเหตุทำให้ร่างกายสูญเสียอวัยวะภายในที่สำคัญ เช่น สมอง ตับ ไต หรืออวัยวะ เช่น แขน ขา ได้รับผลกระทบ เป็นต้น รวมถึงมีภาวะแทรกซ้อนอื่น เช่น การติดเชื้อในกระแสเลือด
ผู้ป่วยติดเตียงกลุ่มสีเขียวเป็นกลุ่มผู้ป่วยระยะแรกถึงปานกลาง เนื่องจากอาการไม่รุนแรงและยังพอเคลื่อนไหวร่างกายไปจนถึงสามารถดูแลตนเองได้ แต่ผู้ป่วยติดเตียงกลุ่มสีเขียวจำเป็นต้องอยู่ในการดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิดเพื่อติดตามดูอาการของโรค เนื่องจากผู้ป่วยในกลุ่มนี้มักเป็นโรคสมองเสื่อม หรือผู้ป่วยที่ผ่านการผ่าตัดบริเวณกล้ามเนื้อหรือกระดูก แต่มีอาการคงที่
กลุ่มผู้ป่วยติดเตียงสีเหลืองจะมีร่างกายที่ไม่แข็งแรงและมีภาวะอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง ไม่สามารถเคลื่อนไหวร่างกายได้หรืออาจขยับได้เพียงบางส่วน อีกทั้งยังมีภาวะอัมพฤกษ์ร่วมด้วย เสี่ยงต่อการเป็นแผลกดทับ รวมถึงการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะและทางเดินอาหาร
ผู้ป่วยติดเตียงกลุ่มสีแดงมีภาวะเป็นอัมพาต จึงไม่สามารถขยับร่างกายเพื่อช่วยเหลือตนเองในชีวิตประจำวันได้ เช่น การลุกนั่ง พลิกตัว ซึ่งผลจากภาวะอัมพาตทำให้มีความบกพร่องทางการเคลื่อนไหวและจำเป็นต้องอยู่บนเตียงตลอดเวลา ผู้ป่วยจึงควรอยู่ในการดูแลของผู้เชี่ยวชาญอย่างทีมแพทย์ เพื่อดูแลรักษาตามอาการ
กลุ่มผู้ป่วยติดเตียงที่มีหลายประเภททำให้การดูแลมีความแตกต่าง ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล แต่สิ่งที่ผู้ป่วยติดเตียงทุกคนต่างต้องการ คือ เวลาในการดูแลรักษา การใส่ใจ รวมถึงการดูแลอย่างเชี่ยวชาญจากศูนย์ดูแลผู้สูงอายุที่มีความรู้ ความสามารถ เพื่อให้การฟื้นฟูกล้ามเนื้อเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพตามแผนการรักษาของแต่ละบุคคล รวมถึงการมีธรรมชาติอยู่รอบตัวมีบทบาทสำคัญในการบำบัดรักษาอาการของผู้ป่วย โดยช่วยสร้างความสงบ ส่งเสริมสุขภาพจิต และเตรียมความพร้อมในการเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงในชีวิต ส่งผลให้ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุในต่างจังหวัด ซึ่งมีสภาพแวดล้อมใกล้ชิดธรรมชาติสามารถฟื้นฟูสภาพจิตใจของผู้ป่วยได้ดีกว่าศูนย์ดูแลในเขตเมืองที่ขาดแคลนพื้นที่สีเขียวและต้องเผชิญกับมลพิษทางเสียง
การดูแลผู้ป่วยติดเตียงจำเป็นต้องดูแลเรื่องของสุขภาพและอนามัย เพื่อป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนด้วยการเปลี่ยนท่าทางของผู้ป่วยติดเตียงทุก 2-3 ชั่วโมง ป้องกันปัญหาแผลกดทับจากการนอนท่าเดิมเป็นระยะเวลานาน ซึ่งส่งผลต่อหลัง สะโพก ข้อศอก
ผู้ป่วยติดเตียงยังได้รับการดูแลสุขอนามัยเบื้องต้นด้วยการดูแลความสะอาดของร่างกายและช่องปากอย่างการแปรงฟัน โดยจะทำความสะอาดอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง เพื่อลดการสะสมของสิ่งสกปรก
ผู้ป่วยติดเตียงที่ไม่สามารถเคลื่อนไหวได้เหมือนเคย อาจจะทำให้อวัยวะบางส่วนถูกใช้น้อยลง ขาดการเคลื่อนไหวเป็นเวลานาน จึงเป็นสาเหตุของอาการข้อยึด ข้อติด และกล้ามเนื้อลีบ ซึ่งส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาว
ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุรับรู้ปัญหาและผลกระทบดังกล่าว จึงให้ความสำคัญกับการฟื้นฟูด้านการเคลื่อนไหว ด้วยการมีนักกายภาพบำบัดวิชาชีพที่มีความเชี่ยวชาญดูแลและฟื้นฟูการเคลื่อนไหวร่างกายของผู้ป่วยติดเตียง เพื่อช่วยเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ความสามารถให้การทรงตัว รวมถึงช่วยให้ระบบการไหลเวียนโลหิตทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุที่มีความเชี่ยวชาญ นอกจากมีบริการด้านการดูแลรักษาร่างกายและสุขอนามัยแล้ว อีกหนึ่งสิ่งที่สำคัญที่ศูนย์ดูแลให้ความสำคัญ คือ การดูแลสุขภาพจิตใจของผู้ป่วยติดเตียงให้พร้อมกับการใช้ชีวิตประจำวัน จึงมีบริการการพูดคุยและการรับฟังปัญหา ความกังวลของผู้ป่วยติดเตียง โดยการรับฟังเป็นอีกส่วนที่สามารถช่วยคลายความกังวล ความเครียด หรือความหวาดกลัวได้ จึงช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกมีคุณค่า สภาพจิตใจมีความสมดุล และเสริมสร้างความเชื่อมั่นในตนเอง ซึ่งทั้งหมดเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการฟื้นตัวโดยรวม
การดูแลสุขภาพจิตของผู้ป่วยติดเตียงจะมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น หากผู้สูงวัยหรือผู้ป่วยอาศัยอยู่ในพื้นที่ที่ล้อมรอบไปด้วยธรรมชาติ เพื่อให้บรรยากาศที่เงียบสงบจากธรรมชาติลดความเครียดและความกดดันจากโรคร้ายที่ทำให้ไม่สามารถใช้ชีวิตปกติได้ ทำให้ศูนย์ดูแลผู้สูงวัยในต่างจังหวัดที่มีความหลากหลาย เช่น ชนารักษ์ สามารถดูแลและฟื้นฟูผู้ป่วยติดเตียงได้อย่างครบครัน
ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุในต่างจังหวัดจึงไม่ได้มุ่งเน้นเพียงการดูแลสุขภาพร่างกายของผู้ป่วยติดเตียงและผู้สูงอายุเท่านั้น แต่ยังให้ความสำคัญกับการส่งเสริมสุขภาพจิตที่ดีควบคู่กันไปผ่านธรรมชาติของต่างจังหวัด เพราะการรักษาร่างกายผู้ป่วยติดเตียงอย่างมีประสิทธิภาพเริ่มต้นจากการมีสุขภาพจิตที่แจ่มใสและการดูแลร่างกายอย่างถูกต้องผ่านความเชี่ยวชาญจากนักกายภาพบำบัดและผู้ดูแลที่เข้าใจอาการเฉพาะบุคคล ความใส่ใจทั้งหมดที่เกิดขึ้นภายในศูนย์ดูแลผู้สูงอายุหรือผู้ป่วยติดเตียงในต่างจังหวัดของชนารักษ์ มีขึ้นเพื่อให้การดูแลและฟื้นฟูเป็นไปอย่างดีที่สุดสำหรับผู้สูงอายุทุกคน
