การฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยภาวะกลืนลำบาก (Dysphagia Training)

“ภาวะกลืนลำบาก” เป็นภาวะที่ร่างกายมีปัญหาในการเคี้ยวและกลืนอาหาร สามารถพบในผู้สูงอายุทั่วไปและผู้ป่วยที่มีความผิดปกติทางระบบประสาทหรืออวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการกลืน เช่น โรคหลอดเลือดสมอง โรคพาร์กินสัน มะเร็งในช่องปาก ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนต่างๆ เช่น การขาดสารอาหารและน้ำ สำลักอาหาร การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ การบริหารกล้ามเนื้อที่ช่วยในการกลืนจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง โดยจะเป็นการเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องกับการกลืนเพื่อประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวและการกลืนอาหารลงคอ ลดความเสี่ยงต่อการสำลักอาหาร เพิ่มประสิทธิภาพในการพูด สื่อสาร และการออกเสียง และป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น เช่น ภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง และภาวะขากรรไกรติดแข็ง

การบริหารออกกำลังกล้ามเนื้อปากและลิ้น

• ห่อปาก และอ้าปาก – ปิดปากสลับกัน
• เม้มปากและห่อกระพุ้งแก้ม
• ทำปากจู๋ ฉีกยิ้ม
• ออกเสียง อา อี อู ปา ปี ปู คา ลา
• แลบลิ้นและกระดกลิ้น
• ตวัดลิ้นซ้าย-ขวา
• ฝึกใช้ลิ้นดันกระพุ้งแก้มซ้าย-ขวา

เมื่อพบปัญหาภาวะกลืนลำบาก ผู้สูงอายุจำเป็นต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิดและควรได้รับคำแนะนำจากนักกิจกรรมบำบัดเพื่อให้สามารถกลืนได้อย่างปลอดภัย 

การบำบัดฟื้นฟูภาวะกลืนลำบากโดยนักกิจกรรมบำบัด (Occupational Therapist)

1. การประเมินภาวะสำลัก และความเสี่ยงต่อการกลืน
2. การกระตุ้นอวัยวะที่จำเป็นของผู้ป่วยเพื่อให้เกิดความพร้อมสำหรับการกลืน
3. การออกกำลังกล้ามเนื้อใบหน้า ปาก ลิ้น คอ และคอหอย โดยใช้เทคนิคพิเศษเฉพาะ
4. แนะนำอุปกรณ์การกลืน การดื่ม ในผู้ป่วยแต่ละราย
5. การรักษาด้วยกระแสไฟฟ้าอ่อน (NMES) เพื่อกระตุ้นกล้ามเนื้อและเส้นประสาทที่ใช้ในการกลืนโดยการเพิ่มความแข็งแรงและส่งเสริมการใช้งานให้ดีขึ้น

ชนารักษ์ เนอร์สซิ่งโฮม ราชบุรี

โทร 032-240399, 095-487-2839, 096-649-6695

ข้อมูลอ้างอิง: โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย